Substancje zanieczyszczające powietrze w miejscu pracy to zwykle toksyczne aerozole (pyły, dymy, mgły, włókna), pary organiczne lub gazy nieorganiczne, ale także mieszaniny tych zanieczyszczeń.
Substancje te występując w określonych stężeniach i z określoną częstotliwością, stwarzają realne zagrożenie dla zdrowia, a niejednokrotnie dla życia człowieka wszędzie tam, gdzie ich emisji nie udaje się wyeliminować albo ograniczyć rozwiązaniami technologiczno-technicznymi lub organizacyjnymi. Zagrożeniem dla życia jest również wystąpienie niedoboru tlenu (gdy stężenie tlenu w powietrzu jest niższe od 17 % objętościowych), które może nastąpić nagle i być spowodowane m.in. ograniczoną i niewystarczającą wentylacją miejsca pracy.
W takich sytuacjach stosuje się środki ochrony układu oddechowego wyselekcjonowane do zidentyfikowanego zagrożenia oraz przystosowane do wymagań użytkownika i dopasowane do jego cech antropometrycznych tak, aby zapewniały bezpieczeństwo.
Środki ochrony układu oddechowego dzieli się na dwie zasadnicze grupy tj.:
- oczyszczający sprzęt ochrony układu oddechowego,
- izolujący sprzęt ochrony układu oddechowego.
Poglądowy podział sprzętu tworzącego środki ochrony układu oddechowego przedstawiono na schemacie.
Ten ogólny podział wynika z zasady działania poszczególnych rodzajów sprzętu należących do każdej z grup.
Sprzęt oczyszczający oczyszcza powietrze z zanieczyszczeń na drodze filtracji lub pochłaniania (adsorpcja fizyczna, chemisorpcja) i funkcjonuje zależnie od warunków otaczającej atmosfery, tzn. od temperatury, wilgotności oraz stężenia i rodzaju zanieczyszczeń.
Sprzęt izolujący dostarcza powietrze do oddychania niezależnie od otaczającej atmosfery, a źródłem dostarczanego powietrza może być butla, zestaw butli sprężonego powietrza lub linia sprężonego powietrza, ale także w przypadku bardziej specjalistycznego sprzętu (sprzęt ucieczkowy) masa tlenotwórcza.
Do każdej z grup środków ochrony układu oddechowego zaliczanych jest kilka różnych rodzajów sprzętu, dla których wymagania są zdefiniowane w obowiązujących na terenie UE odpowiednich dokumentach normatywnych – standardach europejskich (normy serii EN), ale także w standardach międzynarodowych (normy serii ISO).
Obecnie w Komitecie Technicznym ISO TC94 SC15 prowadzone są zaawansowane prace zmierzające do wprowadzenia nowych wymagań dla sprzętu ochrony układu oddechowego w zakresie jego klasyfikacji, parametrów ochronnych i metod badań.
Wykaz norm europejskich dotyczących sprzętu ochrony układu oddechowego:
- PN-EN 136:2001 (PN-EN 136:2001/Ap1:2003, PN-EN 136:2001/AC:2004) – Maski,
- PN-EN 137:2008 – Aparaty powietrzne butlowe ze sprężonym powietrzem wyposażone w maskę,
- PN-EN 138:1997 – Aparaty wężowe świeżego powietrza w połączeniu z maską, półmaską lub zespołem ustnika,
- PN-EN 143:2004 (PN-EN 143:2004/A1:2007, PN-EN 143:2004/AC:2006) – Filtry,
- PN-EN 140:2001 (PN-EN 140:2001/Ap1:2003) – Półmaski i ćwierćmaski,
- PN-EN 145:2000 – Aparaty regeneracyjne ze sprężonym tlenem lub mieszanką sprężonego tlenu z azotem,
- PN-EN 149+A1:2010 – Półmaski filtrujące do ochrony przeciwko cząstkom,
- PN-EN 269:1999 – Aparaty wężowe tłoczonego powietrza wyposażone w kaptur,
- PN-EN 402:2005 Ucieczkowe aparaty powietrzne butlowe ze sprężonym powietrzem z automatem oddechowym wyposażone w maskę lub zespół ustnika,
- PN-EN 403:2007 – Sprzęt oczyszczający wyposażony w kaptur, przeznaczony do użycia podczas pożaru,
- PN-EN 405:2001+A1:2010 – Półmaski pochłaniające lub filtropochłaniające z zaworami,
- PN-EN 1146:2007 – Ucieczkowe aparaty powietrzne butlowe ze sprężonym powietrzem wyposażone w kaptur,
- PN-EN 12083:2000 – Elementy oczyszczające z wężami oddechowymi – Filtry, pochłaniacze i filtropochłaniacze,
- PN-EN 12941:2002 (PN-EN 12941:2002/A1:2006, PN-EN 12941:2002/A2:2010) – Oczyszczający sprzęt z wymuszonym przepływem powietrza wyposażony w hełm lub kaptur,
- PN-EN 12942:2002 (PN-EN 12942:2002/A1:2004, PN-EN 12942:2004/A2:2010) – Oczyszczający sprzęt ze wspomaganiem przepływu powietrza wyposażony w maski, półmaski lub ćwierćmaski,
- PN-EN 13794:2005 – Ucieczkowe aparaty regeneracyjne,
- PN-EN 14387+A1:2010 – Pochłaniacze i filtropochłaniacze,
- PN-EN 14435:2007 – Aparaty powietrzne butlowe ze sprężonym powietrzem w połączeniu z półmaską, zaprojektowane do użycia wyłącznie z nadciśnieniem,
- PN-EN 14593-1:2007 – Aparaty wężowe sprężonego powietrza z automatem oddechowym – Część 1: Aparaty wyposażone w maskę,
- PN-EN 14593-2:2008 – Aparaty wężowe sprężonego powietrza z automatem oddechowym – Część 2: Aparaty nadciśnieniowe wyposażone w półmaskę,
- PN-EN 14594:2007 – Aparaty wężowe sprężonego powietrza stałego przepływu,
Więcej szczegółów i praktycznych wskazówek dotyczących doboru z uwzględnieniem dopasowania, zakresu i ograniczeń w stosowaniu środków ochrony układu oddechowego zawartych będzie w kolejnych artykułach.
Zapraszamy do sprawdzania naszych aktualności !